Bozuk para neyden, nasıl yapılır? Nereden temin edilir soruları birçok kişi tarafından merak edilmektedir. Gün içinde devamlı elinizin altında olan, yaşamınızı sürdürmeniz için ihtiyaç duyduğunuz para, madeni ve kâğıt para olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Çoğu zaman küsurat tamamlamak için tercih edilen madeni paralar, halk arasında bozuk para olarak isimlendirilmektedir.

Metalik bir yapıya sahip olan ancak pek çok kişi tarafından nasıl yapıldığı bilinmeyen madeni paralar, özel bir alanda belli kalıplarla işlenmektedir. İçinde kullanılan kendine özel malzemeleri bulunmaktadır. Bu malzemeler sayesinde sert ve ışıltılı bir yapıya sahip olabilmektedir. Elinize aldığınızda yamulmaması ve uzun süreli kullanım şansının bulunmasının temelinde bu malzemeler yer almaktadır.

Bozuk Para Nedir?

Bozuk para kalıbı bulunan kendine göre farklı özelliklere sahip olan metalik araçlardan bir tanesidir. Lidyalılar tarafından keşfedilen bozuk para daha sonra tüm insanlık tarafından kullanılmaya başlanmıştır. En eski tarihlerden itibaren kullanılan madeni paranın ilk ismi sikkedir.

Sikke; alüminyumdan bakıra, altından tunca kadar birçok maddenin karışımından elde edilmeye başlanmıştır. Daha sonra kullanılan malzemenin değerine göre madeni paranın da değerinde düzenlemeler yapılmıştır.

Bir zenginlik ölçüsü olan para, bozuk para olarak nitelendirildiğinde ele alınabilen yuvarlak bir cismi tasvir etmektedir. Tarihten bu yana büyüklüğü değişmiş olsa da madeni para yuvarlak olarak kullanılmaya devam edilmiştir.

Bozuk Para Neyden Yapılır?

Bilim dünyasının nümizmatik olarak isimlendirdiği para bilimi, paranın en eski tarihlerden itibaren gelişimini konu alan bilim dalıdır. Osmanlıda meskûkât ismi ile anılan bu bilim dalı paranın geçirdiği değişiklikleri inceleyerek yapımı, kullanılan malzeme ve ait olduğu toplumu hakkında fikir vermektedir.

Eski dönemlerde yapılan madeni paraların içerisinde; altın, gümüş ve bakır karışımı özel madenler kullanıldığı bilinmektedir. Elektron, tunç ve pirinç de içeren bozuk paralar daha sonra daha ucuza temin edilmeye çalışılmıştır. Anadolu’da yapılan ilk para, elektron malzemesinden yapılmıştır.

Değerli metallerin para yapımında kullanılması 20.yy’dan sonra terk edilmeye başlanmıştır. Bugün yapımı sürdürülen bozuk paralar nikel, bakır-nikel karışımından temin edilmektedir. Ayrıca tunç, alüminyum ve tunç-alüminyum karışımlarının da kullanıldığı görülmektedir.

Bozuk Paranın Değerli Maddeden Yapılmama Nedeni

Demir para nasıl yapılır sorusunu soran kişiler,  bozuk paranın hangi malzemelerden temin edildiğini de merak edebilmektedir. Kullanılan malzemeler içinde elektrondan tunca, alüminyumdan nikele kadar yalnızca ucuz maddelerin kullanılması pek çok kişide kafa karışıklığına neden olabilmektedir.

Demir para olarak da isimlendirilen madeni paralar, miladı olan paralardır. Zaman içinde kullanılan daha sonra süresi dolduğunda tedavülden kalkan maddelerdir. Bu nedenle pahalı karışımlardan oluşmaları hem değerli madenler için hem de ekonomi için olumlu etki yaratmamaktadır.

Sayısız madeni para üretildiğini varsaydığınızda bunun değerli madenlerden altın ya da gümüşle hazırlanmasının pek de sağlıklı olmadığını görebilirsiniz. Osmanlı döneminde altından ve gümüşten yapılan paralar bulunsa da bugün yalnızca bahsi geçen alüminyum, tunç ya da nikel gibi ucuz madenler tercih edilmektedir.

Bozuk Para Nasıl Yapılır?

• Madeni para hangi maddeden yapılır sorusu kadar nasıl yapılır sorusu da çok sık sorulmaktadır. Bozuk paranın yapımı, eski dönemlerde oldukça zor ve zahmetli bir süreç iken bugün gelişen teknoloji sayesinde çok daha kolay bir hal almaktadır. Basit şekilde yapılan ve seri üretime geçilen madeni para günde binlerce adet üretilmektedir.
• Madeni paranın yapımı için atılması gereken ilk adım, üzerine işlenecek olan tasarıma karar verilmesidir. Hangi tasarıma yer verileceği ne şekilde çizilip paranın nasıl değerlendirileceği önceden belirlenmeli ve bozuk para planı oluşturulmalıdır.
• Tasarım 3 boyutlu yapılacağı için makinelerde, bilgisayar yazılımlarında hazırlanması gerekmektedir. Baskı sürecine geçilmeden önce tasarıma dair tüm konular tamamlanmış olmalıdır.
• Tasarımlar hazırlandıktan sonra makinelerde karıştırılan özel karışım aynı ebatlarda kaç adet basılacaksa kalıpların üzerine basılmalıdır. Üretim esnasında önce tek bir kopya hazırlanmakta daha sonra tüm madeni paralar bu kopya üzerinden üretilmektedir.

Bozuk Paralar Nereden Temin Edilir?

Bozuk para nereden alınır sorusunun ilk cevabı darphanedir. Para üretiminden sorumlu olan bu kurum her dönem ne kadar kaç adet para üretimi yapılacağına karar vermekte ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kendine özgü para biriminden yola çıkarak paraları üretmektedir.

Bozuk paranın anlık çıkış noktası burası olsa da alım satımın yapıldığı her ticarethaneden bozuk para temin edilebilmektedir.

Halk arasında çoğu zaman market, bakkal ve fırınlarda bütünletilen bozuk paralar aynı şekilde bu tarz alışveriş yapılan yerlerden de alınabilmektedir.

Bozuk Paranın Özellikleri

Bozuk para dendiğinde akla gelen en önemli özellik farklı para birimlerinden oluşmasıdır. Tüm bozuk paralar aynı ebatlarda ve değerde değildir. Bu nedenle sahip olunan bozuk paraların farklı hesaplamalarda kullanıldığı unutulmamalıdır.

Kullanılan bozuk paralar farklı renklerde de olabilmektedir. Tedavülde olan paralar incelendiğinde 1 kuruşun bakır tonlarında, 1 TL’nin altın gümüş tonlarında olduğu görülmektedir.

Kullanılan bozuk paraların üzerinde bulunan tasarımlar da birbirinden oldukça farklıdır.

Tedavülde Olan Bozuk Paralar

Aktif olarak gündemde olan ve kullanılan en küçük bozuk para 1 kuruştur.16.5 mm çapında olan bu küçük para kardelen motifinden oluşmaktadır. 1 kuruştan sonra kullanılan bir diğer küçük para 5 kuruştur. 5 kuruş 17.5 mm çapında, üzerinde hayat ağacı olan bir paradır.

10 kuruş, 18.5 mm çapında; 25 kuruş, 20.5 mm çapında üzerinde tarih ve motif bulunan bozuk paralardır. 50 kuruş, 23.85 mm çapında üzerinde İstanbul asma köprü motifi bulunan bir paradır. Son olarak en büyük bozuk para ise 1 TL’dir. 1 TL, 26.15 mm çapında ortasında motif, çevresinde yaldız halka bulunan bir bozuk paradır.