Her insan geleceğini garanti altına almak ister. Birikim yapmak kişinin kendini daha güvende hissetmesini de sağlamaktadır. Bireysel emeklilik, ilerleyen yıllarda kendini güvenceye almak isteyen kişilerin sıklıkla tercih ettiği bir yatırım yöntemi. Ayrıca bireysel emeklilik üzerine devlet tarafından vatandaşlara teşvik amacı ile yürürlüğe giren bir sistem oluşturulmuştur.

Bireysel emeklilik sisteminde devlet katkısı ve zorunlu bireysel emeklilik sistemi, kişilerin bu konuda daha detaylı bilgi almak istemesine neden olmuştur. Bireysel emekliliğin ne olduğu, faydaları, devlet katkısının hangi durumlarda geçerli olduğu ve istek halinde bireysel emeklilik sisteminden çıkılıp çıkılamayacağı gibi pek çok önemli ayrıntı bulunur.

Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir?

Bireysel emeklilik sistemi, gelir elde edilen zamanlarda birikim ve gelirden tasarruf yaparak emeklilik döneminde de gelir elde edilen zamanlardaki hayat standartlarını yakalayarak aynı refah seviyesini korumak amacıyla devlet katkısı tarafından desteklenen bir tasarruf sistemidir. Bu sistemde birikimler profesyonel portföy yönetim şirketleri tarafından idare edilmektedir.

İlk olarak bireysel emeklilik yatırım ve tasarruf sistemi kanununu Türkiye Büyük Millet Meclisi 28 Mart 2001 tarihinde kabul etmiştir. Bu kanun 7 Nisan 2001 tarihinde resmi gazete tarafından yayınlanarak bu tarihin ardından 6 ay sonra yani 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Emeklilik şirketleri ise bu tarihten sonra gerekli olan mevzuat çalışmaları ile sistemin etkili bir şekilde uygulanması için idari ve hukuki alanların hazırlanmasından sonra 27 Ekim 2003 tarihinde faaliyetlerine başlamışlardır.

Bireysel Emeklilik Sisteminin Faydaları Nelerdir?

• Bireylerin emeklilik döneminde sosyal güvenlik kurumundan alacakları maaş yeterli gelmeyebilir ve bu sistem ile bireyin hayat standartlarının aynı şekilde devam edebilmesini sağlanır.
• Bu sistem sürekli olarak denetim altında tutulmaktadır. Hazine müsteşarlığı, emeklilik gözetim merkezi, sermaye piyasası kurulu gibi mekanizmalar tarafından gözetim altında tutulan bir sistemdir.
• Tasarruflarınız profesyonel fon yöneticileri tarafından takip edilir.
• Ödemeye ara verme hakkınız her zaman için vardır.
• Bağlı olunan emeklilik şirketi ile yapılan sözleşme tarihinden 2 yıl sonra birikiminizi farklı bir emeklilik şirketine aktarım hakkınız vardır.
• Bireysel emeklilik sisteminde birikim için ödenen miktarın üzerinden %25 devlet katkısı alınmaktadır.
• Bireysel emeklilik hesabınıza dair günlük bilgilerinize erişebilir ve fon paylarınızı izleyebilirsiniz

Bireysel Emeklilik Sisteminde Devlet Katkısı

Bu sistemde devlet katkısı bireylerin kişisel olarak birikim yapmalarına teşvik olması amacıyla devletin belirli bir düzeyde yapacağı destek ödemesidir. Yatırılan birikim miktarına karşılık olarak bu miktarın %25 oranında devlet tarafından belirli bir tutar ödenmektedir. Bireysel emeklilik sisteminde devlet katkısının amacı, kişisel yatırımlara teşvikin yanı sıra sosyal güvenliğin kapsamının artmasına, enflasyonla mücadele ve istikrarlı büyümeye katkı sağlaması amacıyla hayata geçirilmiştir. Devlet katkısı hazine müsteşarlığı tarafından hazırlanan yatırım fonlarında değerlendirilmektedir.

Devlet Katkı Payından Yararlanabilme

Bu katkı payından yararlanabilmek için bireysel emeklilik sisteminde katkı payı ödeyerek 18 yaşını doldurmuş olup Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak yeterlidir. Ancak bu katkı payından yararlanamama gibi bir istisna örneği bulunmaktadır. Bu tek istisna da 29 Mayıs 2012 tarihi itibari ile bireysel emeklilik sisteminde birikim yaparken 2 yıl içinde yani 29 Haziran 2014 tarihine kadar olan zamanda bireysel emeklilik için imzalanan sözleşmenizi tasarruflarını da alarak sonlandırılması halinde 31 Aralık 2014 tarihine kadar devlet katkısından yararlanamama gibi bir durum olmuştur.

Devlet katkısından faydalanabilmek için kişi tarafından yapılması gereken bir işlem bulunmamaktadır. Bu katkı payı devlet tarafından direkt olarak kişinin bireysel emeklilik hesabına hiç bir beyana gerek duymadan yatırmaktadır.

Devlet Katkı Payı Hakkı Takibi

Devlet katkı payının hak ediş süresi, 10 yıl boyunca tasarruf yaptıktan sonra 56 yaşını doldurması sonucunda tamamlanmaktadır. Ayrıca vefat sebebi ile de emeklilik sisteminden ayrılanlar, getirileri ile birlikte olmak üzere devlet katkısının tümüne hak kazanırlar. Devlet katkısı ile kişisel birikimler ayrı ayrı takip edilebilmektedir. Yani sistem hesabı içerisinde sadece devlet katkısına ilişkin tutarı inceleyebilecek bir alt hesaba yatırılır. Böylece devlet katkısı ile sağlanan tasarruf ile sizin sağlamış olduğunuz tasarruflar ayrı ayrı izlenebilmektedir.

Emekliliğe hak kazandıktan sonra birikimlerinizin tamamını bir anda alabileceğiniz gibi kendi tercihinize bağlı olarak geri ödeme planı hazırlayıp programlı ya da yıllık gelir sigortası ürünü satın alarak geri ödemeye sahip olabilirsiniz.

Bireysel Emeklilik Sistemine Kimler Katılabilir?

Bireysel emeklilik sistemine medeni hakları kullanma ehliyetine sahip 18 yaş üzerindeki herkesin katılabilmesi mümkündür. Yatırım sistemine bireysel olarak katılabildiğiniz gibi eşiniz ve fiil ehliyetine sahip olan çocuğunuz içinde yatırım yapabilirsiniz. Bu durumda devlet tarafından ödenen katkı payından eşiniz ve fiil ehliyetine sahip olan çocuğunuz da ayrı ayrı faydalanabilmektedir.

Sisteme giriş için herhangi bir emeklilik şirketi ile bireysel emeklilik sözleşmesi imzalamak yeterlidir. Bireysel emeklilik şirketleri kişiye sistemle alakalı bilgiler vererek bilinçlendirme sağlarlar. Kişinin emeklilik beklentilerine, kazanç durumuna ve yaşına göre bir emeklilik planı hazırlayarak bireye teklif verirler.

Bireysel Emeklilik Sistemine Dahil Olma

Kişiye şirket tarafından verilen teklif formu dikkatlice okunarak emeklilik planı için iletilen fonları varsa kesintileri ve katkı paylarını görerek imza atılır ve sisteme giriş sağlanmış olur. Bunun yanı sıra bireysel emeklilik sistemine giriş için emeklilik şirketlerinin internet siteleri üzerinden ve ya çağrı merkezleri aracılığı ile de katılım sağlanabilmektedir. Şirketlerin internet siteleri üzerinden hazırlanan fonlar okunur ve onaylayarak elektronik imza yoluyla sisteme giriş yapılır.

Çağrı merkezi çalışanları aracılığıyla da mümkün olan haklar öğrenilip onay verilerek de katkı sağlanabilir. Bireysel emeklilik sisteminde asgari bir katkı payı düzenlenmiş olup her hangi bir üst limit bulunmamaktadır. Bireyin onayından sonra imzalanan sözleşme emeklilik şirketi tarafından geri çevrilmediği sürece, katkı payı olarak ödenen ilk yatırımın nakit olarak şirket hesabına geçmesi ile birlikte yürürlüğe girmektedir.

Bireysel Emeklilik Hakkını Elde Etme

Belirtildiği gibi sisteme girişten 10 yıl sonra ve 56 yaşını doldurmuş olma halinde emekliliğe hak kazanılmış sayılır. Fakat emekliliğe hak kazanıldığında emekli olma gibi bir zorunluluk olmamakla beraber birikim yapmaya devam edebilme hakkınız vardır. Birikim yapmaya devam edilmesi halinde devlet katkısı da hak etmeye devam edebilmektesiniz.

Başka şirketlerle de emeklilik sözleşmesi imzalamışsanız sadece birinden emekliliğe hak kazanmış olmanız durumunda diğer emeklilik sözleşmelerinizden de aynı zamanda emekli olma hakkını elde etmiş olursunuz.

Bireysel Emeklilikte Ara Verme Hakkı

Katılımcı yatırımlarına bir süre ara verme hakkına sahiptir. Zamanında ödenmeyen miktarın ödeme tarihinden 3 ay içerisinde hesaba herhangi bir yatırım yapılmaması durumunda ödemeye ara verdiği kabul edilir. Bu şekilde bir durumda emeklilik şirketi bu geçen zaman boyunca katılımcının birikiminden, ek yönetim gideri kesintisi yapabilmektedir.

Bireysel Emeklilikte İptal Hakkı

Bireysel emekliliğe yapılan ödemenin iptali her aşamada mümkün olmakla birlikte belirli miktarda bir kesinti uygulanmaktadır. Yalnızca bireysel emeklilik sözleşmesinin akdedildiği andan itibaren imzanın üzerinden geçen 60 gün içerisinde birey bu sözleşmenin iptaline karar verirse kesinti uygulanmayıp yapılan ödeme iade edilir.

Bireysel emeklilik sisteminin iptaline karar verildiyse birey şirkettin ayrılma talep formunu imzalayarak sözleşmenin iptalini rica eder. Daha sonra şirketin kabul etmesi halinde kesintilerle beraber yatırım tekrar kişiye ödenir. Sözleşmenin iptali halinde mutlaka kesinti uygulanmaktadır. Bu kesintiler giriş aidatı kesintisi, stopaj kesintisi ve devlet katkısı kesintisi olarak yansımaktadır. Bu kesinti miktarları sözleşmenin akdi üzerinden 3 yıldan önce, 3-6 yıl ve 6-10 yıl arası olmak üzere kesinti hesaplaması yapılmaktadır.

Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi

Bazı çalışanlar için bireysel emeklilik sistemi 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren zorunlu olmaya başlayacaktır. Bu tarihte yürürlüğe gireceği düşünülen kanun ile 45 yaşını doldurmamış bireyler, devlet memurları, sosyal sigortalar kurumuna bağlı olarak çalışanlar ile işe yeni girmiş olanlar zorunlu katılımcı olacaklardır. Bu otomatik katılımın temel amaçlarından bazıları iç tasarruf miktarını artırmak, enflasyonla mücadelede ilerleme sağlamak, bankalara kazanç katkısı sağlamak ve bireylerin emekli maaşlarına ek gelir sağlayarak refah düzeylerinin düşmemesini sağlamaktır.

Zorunlu bireysel emeklilik sistemine kişiler işverenleri tarafından otomatik olarak girişi yapılacaktır. Bununla birlikte sisteme dahil edilen kişiler bireysel tercihlerine bağlı olarak 2 ay (60 gün) içerisinde sistemden çıkış yapma hakkına sahip olacaklardır.