İnsan vücudunda bulunan bir yağ türü olan kolesterol özellikle hayvansal gıdalarda bulunan ve muma benzer yapısı ile dikkat çeken maddelerdir.

Lipit denilen hayvansal yağların insan vücudu için önemi oldukça büyüktür. Vücut tarafından günlük üretilen kolesterolün kanda aşırı miktarda bulunması tehlikelidir. Karaciğerde doğal olarak üretilirken, yiyecekler yolu ile de dışardan alınabilir.

Kolesterol HDL ve LDL olmak üzere iki farklı türe ayrılmaktadır. HDL kolesterol iyi olarak ifade edilirken, LDL kötü kolesterolü ifade etmektedir. İyi kolesterolün kötü kolesterolü düşürme ve damar tıkanıklığı giderme gibi özellikleri bulunmaktadır. Kötü kolesterol ise kalp ve damar tıkanıklığına ve kan dolaşımı hastalıklarına neden olmasından dolayı oldukça tehlikelidir.

Kolesterol Nedir?

Vücudun bütün hücrelerinde yer alan ve enerjinin oluşmasına katkı sağlayan görüntüsü balmumunu andıran bir maddedir. İnsan vücudu yeteri kadar kolesterol üretebilecek kabiliyete sahiptir. Aynı zamanda besinler yolu ile de vücuda kolesterol girişi sağlanmaktadır. Yüksek kolesterol kadar düşük kolesterolünde vücut için pek çok riskleri bulunmaktadır.

Kolesterol Neden Yükselir?

Kolesterolün yükselmesi için genetik ve dış etkenler olmak üzere pek çok sebebi bulunmaktadır. Öncelikle kişilerin aile geçmişlerinde kolesterol ile sıkıntıların bulunması en önemli sebeplerin başındadır. Karaciğer organı tarafından vücut için yeteri kadar üretilen kolesterole ek olarak aşırı yağlı yiyeceklerle alınan kolesterolde bu rahatsızlığı tetiklemektedir.

İleri seviyelere kadar hiçbir belirti göstermeden ilerleyen bu hastalık sinsi bir rahatsızlık olması nedeniyle oldukça tehlikelidir. Kandaki mevcut kolesterolün yükselmesine etki eden aşırı kilo, sağlıksız beslenme ve stres gibi faktörlerde değerlerin yükselmesine yol açabilmektedir. Beslenme şekline doymuş yağ oranı yüksek yiyeceklerin bulunması kolesterolün yükselmesine neden olmaktadır.

Yüksek Kolesterol Nasıl Düşürülür?

Sağlık açısından oldukça riskli yönleri olan yüksek kolesterolü düşürmenin en etkili yolu beslenme şeklinin değiştirilmesidir. Fazla kiloların verilmesi, düzenli egzersiz ve içiliyorsa sigaranın bırakılması kolesterol seviyesinin dengelenmesini olumlu yönde etki edecek yollardır.

Yaşam şekli ve beslenmenin değiştirilmesine karşın düşmeyen yüksek kolesterol durumunda lipid düşürücü ilaçların kullanılması gerekir. İlaçla ya da sağlıklı beslenme ile düşürülmeye çalışılan kolesterol aynı zamanda bitkisel yöntemlerle de düşürülebilen bir rahatsızlıktır. Hindiba kökü, zeytin yaprağı ve çuha çiçeği gibi bitkilerle hazırlanan kürler yüksek kolesterolün düşürülmesine yardımcı olmaktadır.

Yüksek Kolesterolün Belirtileri Nelerdir?

Yüksek kolesterol çoğunlukla belirtisi olmayan ve düzenli yapılan tetkikler sonucunda teşhis edilebilecek bir durumdur. Kişinin uzun yıllar kolesterol seviyesinin yüksek olması hiçbir belirti vermeden kalp ve damar sağlığını tehdit edebilir.

Günlük yaşantının olumsuz etkilenmesine neden olabilecek hiçbir belirtiye neden olmayan yüksek kolesterol ender de olsa cilt yüzeyince yağ bezesine benzeyen kabarcıklara neden olabilir. En ciddi etkisi damar tıkanıklığı olan yüksek kolesterol önem amacıyla düzenli kontrol gerektirmektedir.

Yüksek Kolesterol Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Kolesterolün yükselmesi ile birlikte diğer hastalıkların bir arada bulunması genel sağlık durumunun iyice kötüleşmesine neden olabilir. Tiroit ve hipofiz bezlerinin yeterince çalışmaması ve karaciğer ve böbreklerde hastalıklara nede olabilir. Genellikle damar duvarında biriken kolesterolün tıkanıklığa yol açması ve zamanla esnekliğini kaybederek sertleşmesine yol açması ise en sık karşılaşılan sorunlardır.

Damarda sertleşmeye yol açan plakların pıhtılaşmayı tetiklemesi tıkanıklığın artmasına ve kan dolaşımının durma noktasına gelmesine neden olabilir. Belirtisi olmadan gelişen bu durumlar kalp krizinin başlıca sebeplerindendir. Bu konuya ilişkin yapılan bazı araştırmalar yüksek kolesterolün Alzheimer hastalığına da neden olabileceği ihtimali üzerinde durulmuştur. Kadınlarda görülen meme kanseri gibi hastalıklarında kolesterol ile yakın ilişkide bulunduğu öne sürülmektedir.

Yüksek Kolesterol Nasıl Teşhis Edilir?

Kan tahlili kolesterol seviyesinin ölçülmesi için tercih edilen başlıca tetkiklerden biridir. Bu tür testlerde doğru sonucun alınabilmesi için hastaların test öncesi 12 saat hiçbir şey yemeden sağlık merkezlerine gelmeleri önerilmektedir. Hastadan alınan kan örneği iyi ve kötü kolesterolün belirlenmesi için kullanılır.

Kişilerde herhangi bir semptoma neden olmadan gelişen kolesterolün erken tanısı için düzenli kan testlerinin yaptırılması önerilir. Aksi halde habersizce kanda yükselen kolesterol sonucu ölümcül olan hastalıklara sebebiyet verebilir. Kanda seviyesi yüksek kolesterolün damarları tıkaması kalp krizi ve inme gibi sağlık sorunlarının olasılığını artırmaktadır.

Yüksek Kolesterolden Korunma Yolları Nelerdir?

Yüksek kolesterol risklerinden korunmak ve sağlıklı olmak adına kişilerin kendilerince alabilecekleri bazı önlemler vardır. Beslenme yolu ile dışardan alınan kolesterol dengesinin kurulması için doymuş yağ tüketiminin azaltılması alınabilecek ilk önlemlerden biridir. Sağlıklı pişirme yöntemi olarak buharda ve haşlama teknikleri kızartmaya göre daha çok tercih edilmelidir.

Hareketsiz bir yaşamdan kaçınmak ve olabildiğince düzenli egzersiz yapmak da kötü kolesterolün düşmesine yardımcı olur. Alınan tüm önlemlere rağmen genetik faktörlerin baskın gelmesi kolesterolün yüksek çıkmasına neden olabilir. Böyle durumlarda doktor kontrolünde ilaç tedavisine başlanması gerekir.

Kolesterolü Düşüren Besinler

Karaciğerin ürettiği kolesterole ek olarak dışardan besinler yolu ile alınan kolesterol seviyesi için hangi yiyeceklerin tercih edilmesi gerektiği önemli bir konudur. Lif oranı yüksek gıdaların LDL kolesterolü düşürücü etkisinden dolayı elma, armut ve yulaf gibi yiyecekler mutlaka beslenme diyetinde yer alması gereken yiyeceklerdir.

Doymamış yağ oranı en yüksek besinlerden biri olan fındık e vitamini açısından da zengin olmasından dolayı tercih edilmelidir. Yiyeceklerin pişirilmesinde ve hazırlanmasında olmazsa olmaz olan yağ tercihinde ise zeytinyağı en sağlıklı yağ tercihidir. Ayçiçek yağı ve tereyağına göre daha az işlenmiş özellikte olması kolesterol için ideal olmasını sağlamaktadır. Somon balığı, ceviz, havuç, üzüm, yeşil çay ve soğan gibi yiyecekleri kolesterolü düşürmek amacıyla tüketmekte fayda vardır.

Kolesterolü Yükselten Besinler

Kolesterol oranı yüksek yiyeceklerle ağırlıklı olarak beslenmek kötü kolesterolün oldukça yükselmesine neden olabilir. Doymuş yağ ve trans yağ içeren yiyeceklerin bu rahatsızlığı tetikleyici nitelikte olmalarından dolayı palmiye yağı, Hindistan cevizi yağı ve tereyağı gibi yağları en az seviyede kullanmaya özen gösterilmelidir.

Hayvansal besinlerde çok miktarda bulunan kolesterol, bilinçsizce ve aşırı tüketilen balık ve kırmızı et gibi gıdaların vücut için zararlı olmalarına neden olabilir. Yağ oranı yüksek süt ve süt ürünleri, işlenmiş şarküteri ürünleri ve deniz ürünlerinin tüketimi daha sağlıklı bir beslenme şekli için kısıtlandırılmalıdır.

Kolesterol ve Beslenme Tavsiyeleri

Uzman doktorlar tarafından gerekli tetkikler yapılmadıkça belirlenemeyen kolesterol değerlerine karşın insanların her daim sağlıklı ve kaliteli beslenmeye özen göstermeleri gerekir. Yağ seçiminden et tüketimine kadar pek çok detay, kandaki kolesterolü direkt olarak etkilemesi bilinçli ve dikkatli olmayı gerektirmektedir.

Genel sağlık içinde son derece sağlıksız olan margarinlerden uzak durmak ve kızartılmış yiyeceklerden uzak durulması önerilir. Et seçiminde balık ve beyaz etin yağsız ve derisiz olan kısımları idealdir. Salam ve sosis gibi işlenmiş gıdalardan her sağlıklı olmak isteyen bireyin uzak durması şarttır. Süt ve süt ürünleri tercihinde ise yağ oranı en düşük olan ürünler tercih edilmelidir.

Sebze meyve tercihinde de bol yeşillik ve yeşil yapraklı sebzeler tercih edilmelidir. Tüm bunlara ek olarak ideal kilonun belirli aralıkla kontrol edilmesi ve varda fazla kilonun verilmesi kolesterol seviyesinin ideal düzeyinde olmasını sağlayacaktır.